Alipokuwa mtoto, Viv Groskop alidhani alikuwa Kirusi: jina lake la mwisho lilikuwa tofauti sana na lile lililovaliwa na wanafunzi wenzake. Baadaye aligundua kuwa Groscopes haihusiani na Urusi, lakini wakati huo alikuwa tayari ameweza kuambukizwa na upendo wa lugha ya Kirusi na tamaduni. Leo Groscope ni mwandishi maarufu wa Uingereza ambaye anaandika juu ya sanaa, fasihi na utamaduni wa pop. Yeye husafiri nchini kwa kusimama, mihadhara na kuandika vitabu. Mmoja wa wale wa mwisho, "Anna Karenina Fix" (au katika tafsiri ya Kirusi "Kujiendeleza kulingana na Tolstoy"), ni aina ya "maagizo ya kuishi kwa msaada wa vidokezo vilivyofichwa katika Classics za Urusi". Igor Kirienkov alijadili na Groscope jinsi alivyojifunza lugha hiyo, kwanini hapendi Nabokov, na ni nini nguvu ya fasihi yetu.
- Ulijifunza huko St Petersburg mwanzoni mwa miaka ya 90 - wakati ambao huko Urusi wanazungumza mara kwa mara kwa maandishi: ama "kukanyaga" au "bure". Jiji na wakaaji wake walionekanaje kwako?
- Wakati nilifika Urusi kwa mara ya kwanza mnamo 1992, nilikuwa na umri wa miaka 19. Nilikulia katika kijiji kidogo huko England, na Petersburg ikawa jiji langu kubwa la kwanza maishani mwangu - haikujali kwangu kwamba ilikuwa Urusi ya baada ya Soviet. Sasa, baada ya kurudi hapa miaka mingi baadaye na kuona jinsi kila kitu kimebadilika haraka, ninaelewa: ilikuwa sayari tofauti; nchi ambayo haipo tena. Sasa kipindi hiki kinachukuliwa kuwa mwitu, lakini basi ningeiita bure. Marafiki zangu wote walisema kila wakati: "Kila kitu kinawezekana nchini Urusi." Hakukuwa na sheria, kila kitu kilikuwa bure - kwa Warusi na wageni. Ndio, na nilikuwa mjinga sana na mchanga. Ilikuwa wakati wa ajabu pia kwa sababu vijana wa rika langu ambao walikulia katika Umoja wa Kisovyeti hawakufikiria kwamba watawahi kukutana na mtu kutoka Magharibi. Kwa watu wengi niliokutana nao wakati huo, nilikuwa mgeni wa kwanza,kwamba waliona katika maisha yao. Na nilipoanza kuongea Kirusi vizuri kidogo, hakuna mtu aliyeamini kuwa mimi sio Kilithuania au Kilatvia, kwamba nilikuwa kutoka Uingereza.
- Ulijifunzaje fasihi: je! Uliamua kuelezea "kile mwandishi alitaka kusema," au ulizingatia zaidi mtindo?
- Shuleni England, hatukusoma masomo ya Kirusi kabisa: hii haikujumuishwa katika programu hiyo, na waalimu walidhani kuwa tutaisoma katika wakati wetu wa bure. Wakati nilikuwa na miaka 14-15, nilianza kujisomea Anna Karenina, Vita na Amani na Uhalifu na Adhabu, kwa sababu nilitaka kusoma Kirusi. Wakati wa 18 - tayari huko Cambridge - nilianza kumfundisha. Kuna mpango mkali sana: wiki ya kwanza - alfabeti, ya pili - "Farasi wa Shaba", wa tatu - "Shujaa wa Wakati Wetu."
Ilikuwa ngumu sana: wakati nilisoma Kifaransa, Kijerumani na Kihispania shuleni, msisitizo ulikuwa juu ya kuzungumza. Na mwishoni mwa mwaka wa kwanza huko Cambridge tulikuwa na mtihani wa maswali 50, na niliweza kujibu moja tu kwa usahihi: nilikuwa peke yangu darasani ambaye nilijua neno "kitambaa." Ujuzi wetu wote ulihusiana na fasihi, lakini jinsi ya kusema "kuoga" au kitu kama hicho - hapana, hatukufundishwa hivyo.
Viv Groskop © steve ullathorne
- Uliingiaje katika Vogue ya Urusi?
- Tulikutana na Alena Doletskaya mnamo 1998: Russian Vogue alionekana, na nilimhoji. Walikuwa wakipanga likizo kubwa, lakini shida ililazimika kuifuta. Baada ya miaka miwili au mitatu nilianza kuandikia Vogue kama mwandishi wa kujitegemea huko London. Waandishi wengine wa kigeni walitafsiriwa; Nilikuwa na wazo kubwa la kuandika mara moja kwa Kirusi, lakini ilibidi niachane nayo. Nimewahi kuhoji watu mashuhuri wa Hollywood kama Gwyneth Paltrow, wabuni kama Stella McCartney au Warusi maarufu tu.
- Miongoni mwa wengine, ulizungumza na mjane wa Alexander Litvinenko - Marina - lakini hii haikuwa wazi kwa Vogue?
- Ndio, kwa karibu miaka 15 nimekuwa nikifanya kazi na The Guardian, The Observer na Financial Times. Kwao, mimi pia huzungumza na watu wa Urusi ambao wamejumuisha aina fulani ya uzushi - kwa mfano, na Lyudmila Petrushevskaya au Sergei Lukyanenko.
- Fasihi ya Kirusi ni ndogo sana kuliko Uropa na, kwa kweli, inafaa katika karne mbili. Je! Huyu kijana wake anahisi kwa msomaji ambaye alikulia katika mila nyingine, ya zamani zaidi, ya kitamaduni?
- Pamoja na chuki zetu zote, hakika hatufikiri kwamba Tolstoy, Dostoevsky, Chekhov, Nabokov ni watoto wa fasihi ikilinganishwa na Shakespeare. Badala yake, kwetu sisi ni watu wazima katika familia. Hii pia ni kwa sababu ya ujazo wa maandishi: Shakespeare aliandika michezo ndogo ndogo au soneti, wakati Vita na Amani, Anna Karenina, Daktari Zhivago walikuwa vitabu vikubwa, virefu na nzito. Hapana, hatujakutendea kama vijana.
Anton Chekhov na Leo Tolstoy, 1903 © TASS historia ya picha
- Nilishangazwa sana na sura kuhusu Pushkin katika kitabu chako - haswa, ukweli kwamba kwa wasikilizaji wa Magharibi huyu ni mwandishi wa wasomi ambaye anaogopa kusoma. Je! Ni kweli kosa la Nabokov na mkosoaji Edmund Wilson, ambaye katika miaka ya 60 alibishana vurugu sana juu ya utafsiri wa Eugene Onegin kwenda Kiingereza?
- Ndio, majadiliano yao juu ya nani tafsiri ni bora na ni nani ana haki ya kuzungumza juu ya Pushkin kwa jumla inaelezea ni kwanini watu wanampita mwandishi huyu: ana sifa kama mwandishi wa wasomi - vizuri, au kwa wale ambao wanajua lugha hiyo. Mimi mwenyewe nilikuja Pushkin kuchelewa sana, na hiyo ilikuwa kwa sababu tu nilikuwa najifunza Kirusi. Pushkin ni sawa na Shakespeare - ni ngumu sana kutafsiri. Hasa wakati katika aya.
- Fasihi ya Kirusi ya kawaida hushtakiwa kwa ukosefu wa njama: kila kitu ni polepole sana na ni neno; kama sheria, hizi ni vitabu ambazo hakuna kitu kinachoonekana kutokea. Je! Unakubaliana na uchunguzi huu?
- Ninapenda riwaya ambazo hakuna kinachotokea. Hivi karibuni nilifukuzwa kutoka kwa kilabu cha vitabu kwa sababu nilichagua kujadili vitabu bila hafla: kwa mfano, mtu anaishi New York na huenda kwa mtaalamu kila wiki. Hiki ni kitabu kamili kwangu. Nadhani riwaya hiyo ipo ili kutoa mwanga juu ya saikolojia ya kibinadamu, na hakuna haja ya kitu kutokea kila wakati. Kwa maoni yangu, hii ndio nguvu ya fasihi ya Kirusi - kuonyesha ulimwengu wetu wa ndani.
- Miaka michache iliyopita ulikuwa na mradi "miaka 100 ya satire ya Kirusi". Ulikuwa unazungumza juu ya nani hapo? Ilifanyaje kazi?
- Ilikuwa ni safu ya redio ya BBC ambayo ilitoka kwa karne moja ya mapinduzi. Nilijaribu kujua ucheshi wa Kirusi, Soviet ni nini, na ikiwa sisi huko Uingereza tunaweza kuelewa na kukagua ikiwa utani wetu una mizizi ya kawaida. Nilihojiana na watu tofauti na kuwauliza waambie anecdote, niliuliza ikiwa udhibiti unahitajika kufanya satire mkali. Kusimama kulifanywa na mchekeshaji wa kisasa wa Urusi Igor Meerson. Pia nilikuwa na mkusanyiko wa hadithi za Soviet katika Kirusi, ambazo nilisoma kwa umma wa Kiingereza. Wengine walionekana kuwa wa kuchekesha sana kwa watu, wengine hawakusababisha athari yoyote.
- Je! Fasihi ya Kirusi kwa ujumla ni ya kuchekesha?
- Kwangu, ucheshi ni juu ya maelezo. Kwa hivyo, nampenda sana Gogol - anaangalia ulimwengu chini ya darubini na hugundua maelezo kadhaa ya kuchekesha: jinsi mtu anavyokula, jinsi kitu kinatoka puani mwake, jinsi nywele zake zinavyolala vibaya. Kwa ujumla, anasoma kikamilifu mashujaa wake.
Nikolay Gogol. Picha na Fyodor Moller, 1840 © ru.wikipedia.org
- Picha nyingine kuhusu Classics za Kirusi ni kihafidhina chake cha ajabu. Kwa mfano, inaaminika kuwa shida za ukombozi wa wanawake zilipendeza waandishi wa daraja la pili (samahani, Herzen na Chernyshevsky!), Na waandishi wakuu walipuuza - au walikejeli. Je! Unafikiri Anna Karenina huyo huyo ni kazi ya kike?
- Ni muhimu kutambua hapa kwamba wakati nilisoma vitabu hivi kwanza, mimi wala walimu wangu hata hawakuwa na maswali kama haya; sasa imekuwa muhimu sana. Kwa maoni yangu, "Karenina" anaweza kutazamwa kutoka kwa maoni haya - ya kike - ya maoni. Katika kitabu ninapendekeza nadharia ifuatayo: Anna ni sehemu ya Tolstoy mwenyewe, picha ya mtu anayeteseka ambaye alifanya makosa na anajaribu kuishi naye kwa namna fulani. Na hapa sio muhimu sana kwamba yeye ni mwanamke, jambo kuu ni kwamba yeye ni mwanamume. Nadhani huu ni ufeministi. Ikiwa Anna kweli ni sehemu ya Tolstoy, hii ni hatua kali sana, ingawa ni fahamu, kwa hivyo nisingesema kwamba Tolstoy mwenyewe ni mwanamke. Baada ya kuchapishwa kwa kitabu hicho, yeye, kwa kweli, alikataa, kwa sababu kwa kiwango fulani aligundua kuwa amejifunua, ameiambia mengi juu yake, na hakupenda hata kidogo.
- Uliandika kumbukumbu (uchambuzi mfupi wa vipindi. - "Mtindo wa RBK") kwa "Vita na Amani" mpya na Paul Dano. Je! Una sinema unayopenda au safu za Runinga kulingana na safu ya Kirusi?
- Ninaweza tu kuzungumza juu ya matoleo ya Kiingereza - sijui mengi juu ya zingine. Nilipenda sana safu ya "Vita na Amani", ingawa ninajua kwamba wengi hapa hawakukubali. Labda ningeongeza masaa mawili zaidi - ilibadilika kidogo. Nampenda Anna Karenina na Keira Knightley - ni filamu nzuri sana ambayo kazi ya kamera ni muhimu zaidi kuliko hati - na Jude Law kama Karenin ni mzuri. Nampenda pia Daktari Zhivago na Omar Sharif, hata ikiwa ni mzee.
1 ya 3 Jude Law na Keira Knightley katika filamu "Anna Karenina", 2012 © kinopoisk.ru Omar Sharif na Julie Christie katika filamu "Doctor Zhivago", 1965 © kinopoisk.ru
- Je! Uhusiano wako na mtafsiri wa "Kujiendeleza kulingana na Tolstoy" Dmitry Shabelnikov ulikua? Hii ni mgongano wa kushangaza: kujua lugha, kutunga kitabu juu ya fasihi ya Kirusi, na kisha kutazama jinsi inavyotafsiriwa.
- Ah, Dmitry ni mtu mzuri, mungu tu. Bila yeye, nisingeweza kuchapisha kitabu hiki nchini Urusi. Kuna aina fulani ya uchawi kwa watafsiri wazuri: hawapaswi kupata maneno tu, lakini wakutafsiri - ulichomaanisha na jinsi unavyosema kwa Kirusi. Na ndio, ni hisia ya kushangaza kusoma maneno yako mwenyewe kwa Kirusi sahihi, fasaha. Dmitry na mimi tulikuwa na uhusiano mzuri sana. Tulipigana kidogo. Kulikuwa na utani usioweza kufasiriwa; kulikuwa na maeneo ambayo hayakuwa ya kuchekesha kabisa kama nilifikiri. Kwa ujumla, tafsiri - kama kusoma kitabu kwa toleo la sauti, kwa mfano - ni mtihani mbaya. Ghafla unafikiria: "Kweli, upuuzi huu ni nini?" Au: "Marudio mengi sana." Lakini bado ilikuwa ya kupendeza na nadhani ilifanya kazi vizuri sana.
- Kitabu kinashughulikia kazi 11 na waandishi 10. Nani hakuingia kwenye kitabu?
- "Lolita" na Nabokov, ambayo nilisoma kwa Kiingereza tu. Mhariri alisema: "Je! Unawezaje kuandika kitabu juu ya masomo ya Kirusi bila kumjumuisha Nabokov?" Nilijibu kuwa sitaki; kwa kuongezea, sikuisoma katika chuo kikuu: miaka 20 iliyopita, Nabokov alipewa Idara ya Fasihi ya Amerika. Mwishowe, mhariri alinilazimisha, na nilijaribu kwa muda mrefu sana. "Kujiendeleza kulingana na Tolstoy" imejitolea kwa masomo ya maisha ambayo yanaweza kujifunza kutoka kwa Classics, lakini ni nini unaweza kuchukua kutoka "Lolita"? Hili ni swali la kufurahisha sana, lakini inachukua maisha yote - au kitabu kizima kujibu. Na Nabokov mwenyewe ni mwandishi mgumu sana (ingawa anavutia) kwangu. Nadhani hakuna mwandishi mwingine ambaye aliandika sawa sawa katika Kirusi na Kiingereza; na pia tafsiri hii ya Onegin; vizuri, fikra tu. Lakini sina hisia za joto kwake, siwezi kumkaribia. Kama matokeo, sura hiyo ilikuwa mbaya, na mhariri alifikiri ilikuwa bora bila hiyo.
Nilitaka pia kuandika juu ya kitabu cha Irina Ratushinskaya "Grey ni rangi ya matumaini", ambayo ilitoka hapa katika tafsiri nzuri sana na ambayo ninapenda sana. Lakini mhariri alisema kuwa tayari tunayo kuhusu GULAG - "Siku moja huko Ivan Denisovich."
Jalada la kitabu cha Viv Groskop "Self-Development Kulingana na Tolstoy" © Individuum
- Katika kitabu hicho, hupata ujuaji sio tu na fasihi ya Kirusi, bali pia na mambo mengine ya utamaduni wa kitaifa - kwa mfano, mazishi. Je! Unapenda sanaa na sinema ya Kirusi?
- Nilipofika hapa mnamo 1992, marafiki wa Kirusi walitaka kunionyesha Kirusi mzuri wote: Tyutchev, na Bryusov, na Aivazovsky, ambaye sikujua hata wakati huo. Ilikuwa ugunduzi mkubwa kwangu: kwenda Hermitage au Jumba la sanaa la Tretyakov na kuelewa kuwa sanaa ya Urusi ni tajiri sana - na haijulikani sana. Kama msanii, nampenda sana Vrubel, na kama sinema, ni ngumu kwangu kugundua Tarkovsky - naanza kuifanya. Katika utamaduni wa Soviet wa Urusi wa miaka mia moja iliyopita, kuna mashujaa kama hao na kazi - Tarkovsky, Vysotsky au "The Master and Margarita" - maana ambayo ni ngumu kufahamu kutoka nje: unahitaji kujiingiza kwenye historia, soma wasifu wa waandishi.
- Wakati huo huo, kwenye instagram yako uliandika picha ya Alla Pugacheva. Ulisikiaje juu yake?
- Ikiwa mtu anasoma Kirusi na anaishi Urusi, hawezi lakini kujua ni nani Pugacheva. Niligundua juu yake mnamo 1992: marafiki wangu wa Kirusi waliimba wimbo "Superman" na wakatania kwamba napaswa pia kufundishwa misemo ya Kirusi - "super-super-super-man-balalaika". Pugacheva inavutia kwangu kama jambo linalounganisha nyakati za Soviet na usasa; kazi yake ya milele. Nadhani kwa maana hii yeye ni sawa na mwimbaji wa Amerika Dolly Parton: hadithi ambayo haiwezi kuharibiwa.
- Vitabu viwili vya Elif Batuman, mwandishi ambaye pia alisoma fasihi ya Kirusi na ambaye unamshukuru katika neno la baadaye, hivi karibuni zimetafsiriwa kwa Kirusi. Je! Una uhusiano gani naye?
- Tulikutana na Elif miaka 10 iliyopita wakati nilimhoji juu ya uhusiano na kutolewa kwa "Mashetani". Aliniathiri sana - kama vile mwandishi wa biografia wa Tolstoy Pavel Basinsky. Wakati huo huo nilisoma "Mapepo" na "Kutoroka kutoka Peponi" na nikaanza kufikiria kwamba ninaweza kuandika juu ya mada hii. Mafanikio yao yalinithibitishia kuwa kuna hadhira ya vitabu kuhusu kusoma. Hata kabla ya kukutana na Batuman, nilikuwa na wazo - kuelezea juu ya maana ya kuwa msomaji wa fasihi ya Kirusi na ni jukumu gani waandishi wanafanya katika maisha yetu: hatuna uhusiano kama huo na mtu yeyote. Nilitaka sana kuandika juu yake, na sasa ikawa kwamba watu wanaelewa ni nini. Hii ilinipa tumaini.
Vijana wa umri wangu, ambao walilelewa katika Umoja wa Kisovyeti, hawakufikiria watawahi kukutana na mtu kutoka Magharibi.
- Jonathan Franzen mara nyingi anasema jinsi muhimu Tolstoy kwake; Julian Barnes anapenda Turgenev. Je! Unajisikia vipi fasihi ya Kirusi inaathiri waandishi wa kisasa wanaozungumza Kiingereza?
- Kusema kweli, naweza kukumbuka tu Franzen na Barnes. Lakini hii ni kwa sababu ya ukweli kwamba watu, kwa kanuni, walisoma fasihi chache zilizotafsiriwa. Na ni umakini gani unachukuliwa na Netflix na majukwaa mengine ya burudani. Lakini baada ya kutolewa kwa "Kujiendeleza mwenyewe Kulingana na Tolstoy" huko England, waandishi wengi walinijia na kusema: "Ninapenda" Vita na Amani "na" Uhalifu na Adhabu! " au "Nampenda Chekhov sana!" Kwa ujumla, Waingereza wana hisia za zabuni kwa Classics za Urusi - na waandishi wanaowapenda.
- Mwishowe - swali ambalo tunajiuliza mara nyingi. Je! Unaweza kuita kusoma na kujadili Classics sasa, kwa mbali sana kutoka kwa kazi zenyewe, aina ya kutoroka, kutokuwa tayari kushughulika na ukweli usiofaa?
- Ninaogopa kujibu swali hili, kwa sababu sijui ikiwa ninajidanganya. Ninahisi kama classic ni kutafuta kitu halisi, kitu halisi, lakini ni nani anayejua - labda ni kutoroka. Jambo moja ninaweza kusema kwa hakika - usijihukumu kwa ukali kama msomaji. Ikiwa hii inakuvutia, inakuambia kitu, inajibu swali muhimu kwako, chukua kwa uzito - bila kujikosoa mwenyewe.
Kitabu "Kujiendeleza kulingana na Tolstoy" kinafundisha nini
1. Jinsi ya kupata ubinafsi wako wa kweli: "Anna Karenina" na Leo Tolstoy.
2. Jinsi ya kukabili shida ambayo maisha inakukabili: "Daktari Zhivago" na Boris Pasternak.
3. Jinsi ya kukaa na matumaini mbele ya kukata tamaa: Requiem ya Anna Akhmatova.
4. Jinsi ya kuishi mapenzi yasiyopendekezwa: "Mwezi Nchini" na Ivan Turgenev.
5. Jinsi sio kuwa adui yako mwenyewe: "Eugene Onegin" na Alexander Pushkin.
6. Jinsi ya kushinda mzozo wa ndani: "Uhalifu na Adhabu" na Fyodor Dostoevsky.
7. Jinsi ya Kuishi Vema Tulipo: Dada Watatu na Anton Chekhov.
8. Jinsi ya kutokata tamaa wakati kila kitu kinakwenda sawa: "Siku moja huko Ivan Denisovich" na Alexander Solzhenitsyn.
9. Jinsi ya kuhusishwa na maisha na ucheshi: "Mwalimu na Margarita" na Mikhail Bulgakov.
10. Jinsi ya kuepuka unafiki: "Nafsi Zilizokufa" na Nikolai Gogol.
11. Jinsi ya kuelewa ni nini muhimu katika maisha: "Vita na Amani" na Leo Tolstoy.
